Selfmade economy is het thema van Culturele Zondag Utrecht, eind mei 2014. Meer Merwede is gevraagd om het onderdeel ‘sport´ in te vullen. Dit doen wij graag, want er zijn veel bijzondere sporten in Merwede. Denk aan Skatepark Utrecht, Boulderhal Sterk en Circus DIEDOM. We gingen aan de slag en zochten naar trends in de sport. We kwamen op de kruisbestuiving tussen cultuur en sport en raakten hierdoor in de war. Sport is geen overkoepelend thema in een gemixt gebied. Sport is onderdeel van ons parcours door de stad en in onze tijdbesteding.
Maar hoe is dit zo gekomen? Waarom is sport geen apart onderdeel meer in ons leven en in de stad? We gingen op onderzoek uit en schrijven deze verschuiving toe aan de individualisering, de keuzevrijheid, maar ook aan het feit dat ons werk- en privéleven steeds meer overlap kent.
Vrijetijdsbesteding
Eerst even het ontstaan van sport in de stad. We raadpleegden een boek dat we ontvingen van het Mulier instituut in Utrecht: ‘Sport in de stad’. Zij omschrijven sport als volgt: ‘Sport is een door de burgers zelf georganiseerde vorm van vrijetijdsbesteding, waar de overheid pas ten tijde van de verzorgingsstaat serieuze bemoeienis mee heeft gekregen.’ Van oorsprong is sport dus georganiseerd zoals in Merwede: sporters creëren hun eigen omgeving.
Ook het enthousiasme van ondernemers dat leidt tot meer deelnemers aan de sport komt terug in het boek: ‘Verder leert deze geschiedenis ons dat veranderingen in de spelvorm, de sociale positie van de deelnemers en de aantallen deelnemers, samenhangen met zowel wijdere maatschappelijke ontwikkelingen, als met acties van eenlingen, ondernemers en liefhebbers. Zoals kolonel Wingfield, aan wie de vormgeving van het moderne tennis rond 1880 meestal wordt toegeschreven.’ (Sport in de stad, Van den Heuvel, Hoekman en Van der Poel, 2011)
Sport wordt omschreven als een vrijetijdsbesteding, die dankzij enthousiaste (sportende) ondernemers bekendheid en populariteit verdient.
Vervaging werk en vrije tijd
Maar nu, in het begin van de 21ste eeuw, is sport meer dan alleen een vrijetijdsbesteding. Je sport is een onderdeel van je identiteit: je bent bijvoorbeeld niet alleen docent, maar ook zwemmer als zwemmen je sport is. Lang niet iedereen werkt vijf dagen per week van negen tot vijf. Steeds meer mensen hebben wisselende werktijden en daarom kunnen sporten steeds vaker de hele dag door beoefend worden.
Sinds de opkomst van de belevingseconomie aan het eind van de 20ste eeuw hebben bovendien steeds meer mensen hun werk gemaakt van sport en spel. Het aanbieden van sport is niet meer alleen door vrijwilligers, maar steeds meer door ondernemers georganiseerd.
Individualisering
Je sport is ook onderdeel van je sociale omgeving: van je netwerk. We hebben meer vrije tijd dan ooit en die besteden we niet aan sporten alleen. Iedereen heeft zijn eigen parcours door de stad van de dingen die hij of zij doet. Dingen die je identiteit vormen. Dit verbindt personen aan verschillende communities. Het ene moment ben je voetballer en het volgende moment zit je in het filmhuis of game je met je vrienden. Verschillende activiteiten waarmee individuen hun diversiteit uiten.
Deze keuzevrijheid bevordert onze individualiteit en maakt onze identiteit flexibel: we kiezen wie we zijn en veranderen dit wanneer we willen. Maar hierdoor dreigt volgens mij ook eenzaamheid. We horen overal een beetje bij en kunnen op iedereen een beetje steunen. Maar het zijn los-vaste netwerken.
Trend: kruisbestuiving sport en cultuur
Misschien komt daar de kruisbestuiving tussen kunst, cultuur en sport vandaan. Door verschillende typen ontmoetingen in je parcours door de stad te combineren, heb je een meer solide netwerk op één plek en met dezelfde mensen.
We zagen de trend van kruisbestuiving tussen sport en cultuur bij de sportorganisaties in Merwede en legden deze voor aan het Mulier instituut. Skaters organiseren regelmatig evenementen die gekoppeld zijn aan muziek. ‘Vaak punkrock, maar ook hip-hop is tegenwoordig populair onder skaters’, vertelde skater Lars Roon ons. En de boulderhal heeft een vintage zithoek en serveert cappuccino’s, taart en een daghap. Geen typische sportkantine. Koen Breedveld en Remco Hoekman bevestigden dat de overlap tussen sport en cultuur groeit.
Remco Hoekman vertelde ons dat deze kruisbestuiving ook een middel kan zijn om sporten in de stad te stimuleren. “Door de sport op te nemen in een subcultuur en te combineren met kunst en cultuur, stimuleer je een grote groep mensen om meer te sporten.”
Samenspel
Deze kruisbestuiving maakt dat dit type sport geen apart onderdeel meer is van de stad. Sporten zoals skaten en boulderen, maar bijvoorbeeld ook circus, BMX-en, bootcamp en beachvolleybal zijn deelnemer van een samenspel tussen culturele plekken, horeca en misschien ook winkels. Incidenteel zijn er nog de hardloopwedstrijden die gekoppeld worden aan cultuur zoals de Color Run en Electric Run. Sport is ook cultuur en geen onderdeel, maar een ingrediënt van ons leven in de stad.
